Het moment waarop de naald de plaat raakt en op zoek gaat naar de groef is voor de ware liefhebber al een sensatie op zich. Het analoge geluid staat of valt vervolgens met de kwaliteit van het element dat de door de naald geregistreerde trillingen omzet in de muziek die uiteindelijk uit de luidsprekers komt.

De meeste platenspelers hebben een Moving Magnet-element of afgekort MM-element, dat zijn oorsprong vindt bij Philips in Eindhoven. De uitvinder ervan is Johan van Leer, 94 jaar oud inmiddels en tegenwoordig woonachtig in Santa Monica, Zuid-Californië.

Van Leer is in 1927 geboren in voormalig Nederland-Indië. Na een verblijf in een Japans kamp verhuist hij met zijn familie naar Nederland. Nadat hij in Delft zijn HBS-diploma heeft behaald, treedt hij in 1949 in dienst bij Philips. Hij gaat er als elektro-akoestisch medewerker aan de slag bij de HIG (Hoofd Industrie Groep) Apparaten in Eindhoven.

In 1953 ontwikkelt Van Leer een Magneto-Dynamisch (MD) pick-up element. De reactie van zijn baas is lauw. Van Leer schrijft een octrooi-mededeling namens Philips, die door zijn afdelingshoofd wordt ondertekend. Hij krijgt ook een loonsverhoging van 250 gulden per jaar. Maar met zijn uitvinding lijkt niks te gebeuren. Teleurgesteld neemt Van Leer in augustus 1954 ontslag. Elders ziet iemand vast wel het belang van zijn vinding.

Dan blijkt dat er in Eindhoven wel degelijk interesse is. Het MD-element wordt in 1955 beschreven in het boekje ‘Van microfoon tot Oor’ van G. Slot, een uitgave van de Philips Technische Bibliotheek. In 1956 verschijnen artikelen over het MD-element in het Philips Technisch Tijdschrift. En Philips neemt het element ook in productie.

Tegen die tijd is Van Leer verhuisd naar de VS. Hij klopt er begin 1955 aan bij Shure Brothers in Chicago, een vooraanstaand producent van radio-onderdelen, microfoons, pick-up elementen, luidsprekers en hoofdtelefoons. Bij zijn sollicitatie demonstreert hij het magneto-dynamische pick-up element. De precieze werking doet hij echter pas uit de doeken, nadat hij is aangenomen.

Terwijl Van Leer nietsvermoedend aan de slag gaat met de verdere ontwikkeling van het tot MM (Moving Magnet) omgedoopte element, lijkt de geschiedenis zich te herhalen. Op een bijeenkomst van radio-ingenieurs presenteren onderzoekers van Shure in 1957 het MM-element. Van Leer weet van niets en zijn naam wordt ook niet genoemd.

Ook het initiatief om een patent aan te vragen gaat buiten Van Leer om. Als hij daarop wijst, krijgt hij als reactie dat zijn naam niet wordt genoemd om geen problemen met Philips te krijgen. Een smoesje volgens Van Leer, want zijn voormalige collega’s bij Philips weten van zijn overstap naar Shure.

Om een lang verhaal kort te maken: Shure gaat aan de haal met de vinding van Van Leer en verovert er de markt mee. Doordat Shure de wereldwijde rechten heeft, dreigt zelfs een situatie waarin Philips licentierechten moet betalen voor de productie van zijn magneto-dynamische elementen. Een conflict over de rechten wordt voorkomen met de belofte van Philips dat het geen MD-elementen in de VS zal verkopen.

Voor Van Leer is de gang van zaken zo onverkwikkelijk dat hij het ook bij Shure voor gezien houdt. Het machtige Shure dwarsboomt hem, aldus Van Leer, vervolgens om in de VS in zijn vak aan de bak te komen. Desondanks vindt hij een baan bij de Hammond Organ Company, waar hij werkt aan innovaties van de elektrische orgels.

De desillusie over wat hem bij Philips en Shure is overkomen laat Van Leer intussen niet los. Hij schrijft er een ‘witboek’ over en zoekt jaren later nog erkenning – onder meer bij vakgenoten – maar vindt weinig gehoor voor zijn verhaal. De desinteresse van de vakpers schrijft hij toe aan de vrees om Shure tegen de haren in te strijken.

Alleen het Nederlandse blad Stereo Beeld Test toont in 1980 belangstelling voor het verhaal van Van Leer. Veel later – in 2013 – verschijnt een uitgebreid artikel  op de website MFBfreaks.com, een community voor verzamelaars en liefhebbers van vintage Philips HiFi audio-apparatuur. Op internetfora wordt het verhaal zo nu en dan nog opgerakeld.

Inmiddels is het ruim zestig jaar geleden dat zijn uitvinding hem tot twee keer toe werd ontfutseld. Het heeft Van Leer heel lang dwars gezeten en nog steeds kan hij het niet helemaal van zich afzetten, zo blijkt uit een email vanuit een ‘zonnig’ Californië – dat dan weer wel. Dat veel liefhebbers nog steeds van hun platen genieten dankzij ‘zijn’ MM-element is een schrale troost.